De vraag naar bloed is constant en kritisch. Elke twee seconden heeft iemand in de Verenigde Staten een transfusie nodig, maar slechts een klein deel van de in aanmerking komende Amerikanen doneert daadwerkelijk. Terwijl grofweg 62% van de bevolking kan doneren, doet slechts 3% dit jaarlijks. Dit creëert een precaire situatie waarin ziekenhuizen met minimale reserves opereren, waardoor ze kwetsbaar worden voor noodsituaties en onverwachte pieken in de behoefte, zoals massale ongelukken of seizoensgebonden ziektepieken.
De seizoensdaling en waarom het ertoe doet
Bloeddonaties dalen tijdens de feestdagen. Schoolvakanties, meer reizen en winterziektes dragen allemaal bij aan een daling van bijna 50% in donaties eind december. Dit is niet alleen een ongemak; het is een systemisch probleem. Bloed heeft een beperkte houdbaarheid en het handhaven van een adequate voorraad vereist voortdurende aanvulling. Zonder dit systeem worden ziekenhuizen geconfronteerd met onmogelijke keuzes bij de behandeling van traumaslachtoffers, kankerpatiënten of patiënten die een operatie ondergaan.
Het probleem is niet een gebrek aan vraag, maar een tekort aan bereidwillige donoren. De Amerikaanse bloedvoorziening is vrijwel volledig afhankelijk van een systeem van onbetaalde vrijwilligers – een model dat, hoewel ethisch verantwoord, moeite heeft om consequent in de behoeften te voorzien.
De complexiteit van bloedtypering en compatibiliteit
Doneren gaat niet alleen over volume; het gaat om matchen. Bloed moet worden gescreend op ziekten en compatibiliteit met de ontvangers om fatale reacties te voorkomen. De meest voorkomende bloedgroep, O+, komt voor bij ongeveer 38% van de Amerikanen, maar er bestaan zeldzame soorten zoals Rh null (“gouden bloed”), waarbij minder dan 50 bekende gevallen wereldwijd betekenen dat patiënten mogelijk geen direct beschikbare match hebben.
Nog belangrijker is de ongelijkheid in donaties tussen etnische groepen. Aandoeningen zoals sikkelcelziekte, die onevenredig veel zwarte patiënten treffen, vereisen specifieke bloedsubtypes (Ro) die tien keer vaker voorkomen bij zwarte donoren. De historische ondervertegenwoordiging van minderheden in donatiepools verergert dit probleem, waardoor patiënten gedwongen zijn op beperkte voorraden te vertrouwen.
Een geschiedenis van beperkingen en evoluerend beleid
Het Amerikaanse bloeddonatiesysteem heeft een ingewikkeld verleden. De vroege bloedbanken in de 20e eeuw waren sterk afhankelijk van betaalde donoren, wat leidde tot besmettingsrisico’s en uitbuiting. In de jaren zeventig gaf de FDA het mandaat om bloed als ‘betaald’ of ‘vrijwilliger’ te bestempelen, waardoor uiteindelijk om veiligheidsredenen vrijwillige donaties werden gestimuleerd.
Controversieel beleid, zoals het levenslange verbod op het doneren van bloed aan homo- en biseksuele mannen vanwege de angst voor HIV, bleef tientallen jaren bestaan. Terwijl de FDA het verbod in 2023 uiteindelijk heeft opgeheven en vervangen door op risico gebaseerde beoordelingen, blijft de geschiedenis van discriminatie het vertrouwen binnen gemarginaliseerde gemeenschappen ondermijnen.
De toekomst van bloed: synthetische alternatieven en uitbreiding van toegang
De langetermijnoplossing zou kunnen liggen in alternatieven voor synthetisch bloed. Hoewel ze nog in ontwikkeling zijn, zouden deze technologieën theoretisch tekorten volledig kunnen elimineren. In de tussentijd zijn het versoepelen van verouderde donatiebeperkingen – zoals onnodig strikte uitstelperiodes – en het actief werven van diverse donoren van cruciaal belang.
De realiteit is grimmig: als elke persoon die in aanmerking komt slechts één keer per jaar bloed zou doneren, zouden de tekorten verdwijnen. Dit is geen kwestie van logistiek; het is een kwestie van collectieve actie. Het systeem werkt alleen als er voldoende mensen meedoen, en de huidige onevenwichtigheid brengt levens in gevaar.
Bloed doneren is een van de meest directe manieren om levens te redden. Met een simpele handeling kunt u ervoor zorgen dat patiënten het bloed blijven ontvangen dat ze nodig hebben in noodgevallen en lopende behandelingen.
